Grote Markt Halle 11 uur
11
november 2021
Toespraak Eunice
Yahuma, gemeenteraadslid te Halle
Als
gemeenteraadslid in Halle, maar ook als student politieke wetenschappen en
burger van dit land met Congolese roots, hecht ik er belang aan dat bij
belangrijke herdenkingsplechtigheden zoals op 11
november het hele verhaal verteld kan worden en niet meer enkel vanuit een Europees perspectief.
Vroeger dacht ik soms dat de
Eerste Wereldoorlog alleen blanke mensen heeft getroffen. Pas later ontdekte ik
de rol van Congo en de zwarte soldaten. Door de koloniale band streden ze
immers mee in de oorlog.
Historica
Griet Brosens schrijft in haar interessant boek Congo aan den Yser (2013) over 32 Congolezen uit het Belgische leger. Die mannen kwamen hier terecht als
boy of matroos. Ze traden toe tot het leger en vochten mee in Namen, Antwerpen
en aan de IJzer. Sommigen van die zwarte soldaten overleefden de
oorlog, andere sneuvelden, of raakten gewond. Net als de blanke soldaten bleven
ze niet gespaard van de ellende van de oorlog.
Een van deze zwarte soldaten was Paul Panda Farnana (1888-1930). Hij
behaalde als eerste zwarte een hoger diploma in België, was een van de trekkers van de organisatie ‘Union
Congolaise’ en sprak zich uit over de emancipatie van het Congolese volk.
Maar de Grote Oorlog speelde zich niet alleen af aan de IJzer en in Europa, maar ook op het Afrikaanse
continent en in Congo. Om de aanvallen van Duitse koloniale legers tegen te
gaan zette België Congolese soldaten van het koloniale leger in. De Force
Publique leverde belangrijke overwinningen tegen de Duitse troepen in Oost-Afrika.
De legendarische overwinningen van Tabora
en Mahenge in Tanzania waren
onmogelijk geweest zonder de inzet van duizenden Congolese soldaten, logistieke
dragers en vrouwen.
Auteur
Lucas Catherine schrijft in Loopgraven in
Afrika 1914-1918: de vergeten
oorlog van de Congolezen tegen de Duitsers (2013) dat Congolezen de oorlog
in Afrika voor België gewonnen hebben. Naar schatting waren er in de Force
Publique 18.000 soldaten en 280.000 dragers betrokken in de oorlog in Duits
Oost-Afrika. Tienduizenden Congolezen stierven.
Tussenhaakjes: zowel het boek van Griet Brosens,
Congo aan den Yser, als
het werk van Lucas Catherine, Loopgraven in Afrika,
zijn beschikbaar in de
bibliotheek van Halle.
Bij de collectieve herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog mag de
Congolese soldaat en het offer van het Congolese volk niet vergeten worden.
Hun verhaal en hun geschiedenis mag niet verborgen blijven want het maakt
een integraal deel uit van onze gezamenlijke
Belgisch-Congolese geschiedenis.
Daarom pleit
ik voor een oprecht en wetenschappelijk onderbouwd educatief herdenkingsbeleid
in het onderwijs, de media, in musea, maar
ook bij plechtigheden als deze ter gelegenheid van 11 november.
Een toespraak en eerbetoon is een teken van respect en erkenning voor alle oudstrijders, hun families en
nakomelingen.
Plechtigheden,
herdenkingen en herinneringsmomenten zoals
vandaag dienen als een kans om het volledige verhaal te vertellen en een
pedagogisch instrument waaraan onze samenleving behoefte en nood heeft.
Laten we deze
11 november aangrijpen om deze te vaak vergeten en verborgen geschiedenis
plechtig te herinneren.
Ik dank u voor uw aandacht.
