Grote Markt Halle 11 uur
11 november 2021
Toespraak Eunice Yahuma, gemeenteraadslid te Halle
Als gemeenteraadslid in Halle, maar ook als student politieke wetenschappen en burger van dit land met Congolese roots, hecht ik er belang aan dat bij belangrijke herdenkingsplechtigheden zoals op 11 november het hele verhaal verteld kan worden en niet meer enkel vanuit een Europees perspectief.
Vroeger dacht ik soms dat de Eerste Wereldoorlog alleen blanke mensen heeft getroffen. Pas later ontdekte ik de rol van Congo en de zwarte soldaten. Door de koloniale band streden ze immers mee in de oorlog.
Historica Griet Brosens schrijft in haar interessant boek Congo aan den Yser (2013) over 32 Congolezen uit het Belgische leger. Die mannen kwamen hier terecht als boy of matroos. Ze traden toe tot het leger en vochten mee in Namen, Antwerpen en aan de IJzer. Sommigen van die zwarte soldaten overleefden de oorlog, andere sneuvelden, of raakten gewond. Net als de blanke soldaten bleven ze niet gespaard van de ellende van de oorlog.
Een van deze zwarte soldaten was Paul Panda Farnana (1888-1930). Hij behaalde als eerste zwarte een hoger diploma in België, was een van de trekkers van de organisatie ‘Union Congolaise’ en sprak zich uit over de emancipatie van het Congolese volk.
Maar de Grote Oorlog speelde zich niet alleen af aan de IJzer en in Europa, maar ook op het Afrikaanse continent en in Congo. Om de aanvallen van Duitse koloniale legers tegen te gaan zette België Congolese soldaten van het koloniale leger in. De Force Publique leverde belangrijke overwinningen tegen de Duitse troepen in Oost-Afrika.
De legendarische overwinningen van Tabora en Mahenge in Tanzania waren onmogelijk geweest zonder de inzet van duizenden Congolese soldaten, logistieke dragers en vrouwen.
Auteur Lucas Catherine schrijft in Loopgraven in Afrika 1914-1918: de vergeten oorlog van de Congolezen tegen de Duitsers (2013) dat Congolezen de oorlog in Afrika voor België gewonnen hebben. Naar schatting waren er in de Force Publique 18.000 soldaten en 280.000 dragers betrokken in de oorlog in Duits Oost-Afrika. Tienduizenden Congolezen stierven.
Tussenhaakjes: zowel het boek van Griet Brosens, Congo aan den Yser, als het werk van Lucas Catherine, Loopgraven in Afrika, zijn beschikbaar in de bibliotheek van Halle.
Bij de collectieve herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog mag de Congolese soldaat en het offer van het Congolese volk niet vergeten worden.
Hun verhaal en hun geschiedenis mag niet verborgen blijven want het maakt een integraal deel uit van onze gezamenlijke Belgisch-Congolese geschiedenis.
Daarom pleit ik voor een oprecht en wetenschappelijk onderbouwd educatief herdenkingsbeleid in het onderwijs, de media, in musea, maar ook bij plechtigheden als deze ter gelegenheid van 11 november.
Een toespraak en eerbetoon is een teken van respect en erkenning voor alle oudstrijders, hun families en nakomelingen.
Plechtigheden, herdenkingen en herinneringsmomenten zoals vandaag dienen als een kans om het volledige verhaal te vertellen en een pedagogisch instrument waaraan onze samenleving behoefte en nood heeft.
Laten we deze 11 november aangrijpen om deze te vaak vergeten en verborgen geschiedenis plechtig te herinneren.
Ik dank u voor uw aandacht.
